Afrika en de ‘witte ziekte’

Wordt homoseksualiteit tegenwoordig in Afrika gezien als ‘witte ziekte’, vóór de invasie door Europeanen was liefde tussen mannen of tussen vrouwen zelden vreemd.

Homofoob Afrika

Afrika staat tegenwoordig niet bekend als gay-friendly. In de meeste landen staat op homoseksualiteit een zware straf, soms zelfs de doodstraf. Afrikaanse homo’s en lesbo’s hebben het vaak bijzonder moeilijk. Homoseksualiteit wordt door veel Afrikanen gezien als een ‘witte ziekte’, refererend aan de huidskleur van de vroegere Europese veroveraars, die Afrika lange tijd hebben gekoloniseerd.

Toch ligt de nuance net even anders. Voordat de ‘witte man’ Afrika binnentrok hadden traditionele Afrikaanse stammen hun eigen seksuele en sociologische gebruiken. In veel gevallen was de ‘witte man’ geshockeerd door wat ze bij die stammen aantroffen.

De Europese veroveraars namen hun homofobische christelijke moraal mee naar Afrika en zagen de eeuwenoude gebruiken van de Afrikaanse stammen als ‘primitief’. Witte antropologen van rond 1900 kregen nog een kijkje in de keuken, voordat de oude gebruiken langzaamaan werden afgeschaft door de invloed van de ‘witte man’.

De Zande

In het noorden van Kongo leeft de Azande stam. Hooggeplaatste mannen binnen die stam kozen soms jongens boven de meisjes om mee te slapen. Deze jongens kregen dan een bruidsschat zodat ze bij de hooggeplaatste mannen in dienst konden komen als page. Als een man de page van een andere man wilde gebruiken, dan werd daar voor betaald.

Ook de lesboliefde kwam bij deze stam voor. Mannen konden met meerdere vrouwen trouwen (polygamie), en zorgden ervoor dat hun vrouwen niet in contact kwamen met andere mannen. Afgezonderd, maar met elkaar, maakten deze vrouwen er het beste van. 

De Baifa

Bij de Baifa in Kameroen was men uiterst open over seks. Zodra kinderen konden spreken, werd hun uitgelegd hoe kinderen op de wereld kwamen. Seksspelletjes werden niet afgewezen tijdens de vroege jeugd, maar op het moment dat meisjes ongesteld werden, werden ze apart gezet om vroegtijdige zwangerschappen te voorkomen.

Hierdoor bleven puberjongens alleen, met elkaar, over om te experimenteren. De vriendschappen die ze tijdens deze tijd kregen hadden een speciale status. Een soort boezemvriend. Zodra deze jongens volwassen waren, probeerden ze een vrouw ‘te stelen’. Het eerste kind van de man had vaak de naam van zijn boezemvriend.

Nieuw: homofobie

Er waren natuurlijk ook stammen in Afrika waar de mannen- of de vrouwenliefde werd afgewezen, maar wat we van de antropologische studies weten, is dat in de meeste gevallen seks tussen twee (of meer) mensen van hetzelfde geslacht niet als iets negatiefs werd gezien.

Verder onderzoek:

Homoseksualiteit in Afrika

Artikel Volkskrant (uit 1995) over Afrikaanse homofobie

‘De kunst is om je zo mannelijk mogelijk te gedragen'

Homohaat in Afrika

'Why was I born gay in Africa?'

'Homosexuality is un-African'

Youtube: Africa's taboo - Homosexuality

Homobieb

Wil je meer weten over dit onderwerp, dan kun je terecht bij de homobieb (IHLIA). Stel hier je vraag

De twee zielen van Amerika

Na de ontdekking van Amerika gaat het helemaal mis met het oude continent. De mannen en vrouwen 'met twee zielen' komen flink in de verdrukking of worden afgeslacht.

Indië

Als Columbus in 1492 Amerika ontdekt zorgt dit voor grote opwinding in Europa. In eerste instantie is het Spanje die de Nieuwe Wereld gaat veroveren. De veroveraars komen in een paradijselijke wereld terecht met voor die tijd onbekende planten en dieren. Maar al snel komen ze erachter dat in het paradijs ook mensen wonen, die ze Indianen noemen, omdat de Spanjaarden ervan uitgingen dat ze in Indië terecht waren gekomen.

Weggevaagd

De oude culturen van Zuid-Amerika hebben geen idee wat hen overkomt. De Spanjaarden lijken voor hen uit de lucht gevallen. Een eeuw later zijn miljoenen oorspronkelijke bewoners van het nieuw ontdekte continent uitgemoord of ten prooi gevallen aan ziektes waar ze niet tegen bestand waren. Hun rijke culturen zijn leeggeroofd, platgebrand en weggevaagd. Tegen zulke agressieve, geavanceerde tegenstanders waren de oorspronkelijke bewoners van het continent niet opgewassen.

Uitdossen als vrouw

Wat we nu nog weten van deze oude culturen is weinig. Laat staan wat hun kijk op liefde en seksualiteit betreft. Wat we wel weten is dat de christelijke veroveraars gruwelden van wat ze aantroffen op dit gebied.

In het christelijke Europa was de maagdelijkheid van meisjes belangrijk. In de oude culturen van Zuid-Amerika werden meisjes niet voor vol aangezien als maagd, en probeerden ze zo snel als mogelijk hun lot te ontsnappen.

Ook kwam homoseksualiteit regelmatig voor. Het was daarbij niet ongewoon als mannen zich uitdosten als vrouwen en zich als vrouwen gedroegen.

Moreel excuus

De Spanjaarden verdeelden ‘hun Indianen’ in twee groepen: de nobele en de ontaarde wilden. De ontaarde wilden gingen op de brandstapel of men liet ze verscheuren door hongerige wilde honden.

In de ogen van de Spanjaarden waren mannen die met mannen seks hadden zondig, en het werd een moreel excuus voor hen om onder het mom van het kwaad en de duivel te verdrijven, vrijelijk de oorspronkelijke inwoners uit te roeien.

Noord-Amerika

De verovering van Noord-Amerika kwam een stuk later op gang en was het domein van de Engelsen, Fransen en Nederlanders. De inheemse volkeren daar werden niet zo massaal afgeslacht als in Zuid-Amerika. Hoewel ze steeds meer in de verdrukking kwamen, wisten deze volken vaak nog lange tijd hun manier van leven vast te houden. Het viel de Europeanen op dat ook in veel van deze culturen mannen rondliepen in vrouwenkleren.

Twee zielen

Volgens de geloofstraditie van deze volken, hadden sommige mensen niet één, maar twee zielen. Deze mensen werden bijzonder gevonden omdat ze het vrouwelijke én het mannelijke in één lichaam herbergden. Vaak hadden ze de status van medicijnman of een andere spirituele rol binnen de stam. Twee zielen hebben kwam voor bij mannen en bij vrouwen.

Homo’s en lesbo’s die van de oorspronkelijke bewoners van Noord-Amerika afstammen, voeren tegenwoordig strijd om erkent te worden als ‘Two Spirit People’.

Verder onderzoek:

Bij de Navajo indianen waren holebi's heilig

Indianencultuur

Homosexuality and native Americans

Eagle Spirit Society

Anti-gay, anti-trans Inquisition in the Americas

As They Are: Two Spirits in Two Worlds

HBO documentaire Middele Sexes, met ondermeer geschiedenis van de Two Spirits

Homobieb

Wil je meer weten over dit onderwerp, dan kun je terecht bij de homobieb (IHLIA). Stel hier je vraag

De Japanse traditie Nanshoku

Homoseksualiteit is een gevestigde traditie in het Japan voor 1868. Zowel shingon-boeddhistische monniken als samoerai volgen de ‘mannelijke kleuren’.

Kūkai

Over homoseksualiteit in Japan is weinig bekend totdat een boeddhistische monnik, Kūkai, in 806 n. Chr. terugkomt uit China waar hij twee jaar bij een boeddhistische meester in de leer was.  Kūkai sticht een klooster op de berg Koyasan en een boeddhistische stroming die verantwoordelijk is voor de introductie van homoseksualiteit in Japan en de traditie van nanshoku.

Nanshoku

Nanshoku betekent letterlijk ‘mannelijke kleuren’ en staat voor het plezier van de mannenliefde. Na de introductie door Kūkai was het in de kloosters van Japan normaal om als monnik relaties te hebben met elkaar of met bediendes. Later verspreidde dit zich naar de krijgsheren en weer later naar de hele maatschappij. Pas in de negentiende eeuw kwam er een eind aan de traditie toen Japan besloot te moderniseren en nanshoku werd beschouwd als een ouderwets gebruik.

Boeddhisme

Nanshoku kwam dus in Japan via het boeddhisme. Het boeddhisme is de leer van Boeddha, een man die leefde in de zesde eeuw voor Christus, in Nepal. Het doel van een boeddhist is om verlicht te raken, om verlost te worden van het lijden. Het boeddhisme is een religie en filosofie ineen, en kent geen god of goden. 

Nadat het boeddhisme zich had ontwikkeld in Nepal begon het zijn langzame opmars naar het zuiden en oosten van Azië. In dat proces vertakte het zich in verschillende stromingen. Vooral ook omdat Japan een eilandenrijk is, heeft het boeddhisme zich daar op een heel eigen manier ontwikkeld.

Samoerai

Nanshoku in de kloosters en het leger betekende voornamelijk dat een volwassen man een jongeman opleidde. Als in een leermeester – leerling verhouding. Het hele politieke systeem van Japan hing op een gegeven moment af van nanshoku. In de tijd van de Shoguns, die van 1192 tot 1867 duurde was nanshoku eerder regel dan uitzondering, zowel bij de Shoguns als de samoerai. Dat weerhield deze mannen niet om ook vrouwen het hof te maken. Biseksualiteit lijkt de norm te zijn geweest in die tijd.

Voor de gewone burger was er het kabukitheater waar vrouwenrollen door mannen gespeeld werden. Vaak stonden deze theaters naast nanshoku theehuizen waar mannelijke prostitués en de acteurs hun klanten ontmoetten. Ook kwam er een stroom literatuur op gang waarin de mannenliefde zonder ophef of taboe aan de orde was. Met als hoogtepunt een bundel met veertig korte verhalen over liefde tussen mannen door Ihara Saikaku, Nanshoku Ōkagami (‘De grote spiegel van mannelijke liefde’).

Japan nu

Tegenwoordig is het niet gemakkelijk om open homo of lesbo te zijn in Japan. Het is niet illegaal, maar men heeft het er liever niet over, of schaamt zich ervoor zoveel persoonlijks te laten zien. Toch komen er steeds meer homo’s, lesbo’s en een aantal transgenders op de Japanse televisie voorbij.

Verder onderzoek:

Nanshoku op Geschiedenis Japan

Universiteit van Leuven wiki over homoseksualiteit in Japan

Gayworld.be over homoseksualiteit in Japan

Japanse holebi's moeten kiezen voor dubbelleven

Wiki over homosexuality in Japan

Stories from the Nanshoku Okagami

Trailer van de film Taboo

Youtube: Gay Japan! The scene, the clubs, the guys, et cetera.

Boeddhisten en homoseksualiteit

Homobieb

Wil je meer weten over dit onderwerp, dan kun je terecht bij de homobieb (IHLIA). Stel hier je vraag

Dichten over mooie jongens. Abu Nuwas

De Perzische dichter Abu Nuwas schrijft hele boeken vol over erotische pleziertjes met mannen.

Bagdad in de 8ste eeuw

Eén van de grootste Arabische dichters is Abu Nuwas. Hij werd geboren in 757 en leefde het grootste deel van zijn leven in Bagdad, op dat moment een belangrijk centrum van de islamitische cultuur. De heerser van Bagdad was Kalief Haroen ar-Rashid, die bekend staat als ‘De Rechtvaardige’. In zijn tijd floreerden de kunst en de wetenschappen.

Ook in deze tijd werden de sprookjes van het verhaal ‘Duizend-en-één-nacht’ bij elkaar gebracht in de raamvertelling zoals we die nu nog kennen.

Losbandig leven

Abu Nuwas schrijft vooral over de jacht, het drinken van wijn en het losbandige leven. Dat losbandige leven leidde hijzelf ook volgens de schrijvers die zijn biografieën schreven. Zij verhalen over de vele relaties die hij met jongens en slavinnen had.

Nadat Abu Nuwas een lofdicht schrijft op een familie die bij de kalief in ongenade is gevallen en ter dood is veroordeeld, moet hij vluchten naar Egypte. Maar hij is goede vrienden met de opvolger van Haroen ar-Rashid en kan na de dood van de kalief weer aan het hof van Bagdad terugkeren.

De opvolger van Haroen ar-Rashid is zijn zoon Haroen al-Amin. Over hem gaat het verhaal dat zijn moeder hem op een gegeven moment dan maar een slavin in mannenkleren stuurt in de hoop dat haar zoon misschien dan toch nog interesse voor vrouwen krijgt.

Brandende passie

Abu Nuwas schrijft hele gedichtbundels vol met lofzangen op mooie jongens. Expliciete en minder expliciete homoërotische gedichten die bijvoorbeeld vertellen over de brandende passie die hij voelt voor jongens die hij met goudstukken en geschenken probeert over te halen voor een potje seks.

Verder onderzoek:

Gay Art History over Abu Nuwas

Artikel over de Facebookgroep Abu Nuwas

The Tawba of Abu Nuwas

Abu Nuwas in een encyclopedie

Alles over gay: wat zegt de islam over homoseksualiteit?

Film van Pier Paolo Passolini gebaseerd op de Duizend-en-één-nacht

Homobieb

Wil je meer weten over dit onderwerp, dan kun je terecht bij de homobieb (IHLIA). Stel hier je vraag

Hindoeïstisch liefdeshandboek Kamasutra

In de Kamasutra worden naast allerlei huwelijkstips ook handige adviezen gegeven over alle vormen van seks.

Gearrangeerde huwelijken

De Indiaase Kamasutra staat bekend als hét boek over de erotische liefde, maar het is in eerste instantie geschreven als boek voor mannen die hun vrouw voor zich willen winnen. Het was (en is) in India niet ongebruikelijk dat mensen worden uitgehuwelijkt. De Kamasutra lijkt te zeggen: maak er wat van!

Hindoeïsme

Het boek is samengesteld door Vatsyayana Mallanaga in het Sanskriet en heeft het perspectief van het Hindoeïsme. Het Hindoeïsme is een religieuze traditie uit India en wordt op veel verschillende manieren ingevuld. Sommige stromingen hebben een hele reeks aan goden, terwijl andere stromingen maar één god hebben.

Centraal staan de begrippen Karma en Dharma. Karma betekent letterlijk ‘handeling, actie of daad’ en houdt in dat elke actie een reactie heeft. Een slechte actie heeft een slechte reactie ten gevolg. Of het omgekeerde: wie goed doet, goed ontmoet. Dharma gaat vooral over de positieve kant van Karma. Dus de vraag: wat is goed of juist?

Huwelijk, seks en de liefde

In de Kamasutra staat uitgelegd wat liefde is en welke plaats het inneemt in het leven. Er staan alle mogelijke seksuele posities in uitgelegd, van één op één tot groepsseks.

Daarnaast geeft het boek geeft een keur aan tips over hoe een vrouw te krijgen, hoe een vrouw zich moet gedragen, hoe met overspel om te gaan en hoe jezelf aantrekkelijk te maken. Kortom, alles wat een moderne man in de tweede eeuw na Christus in India moest weten op het gebied van het huwelijk, seks en de liefde.

Toen het boek voor het eerst in het Westen verscheen in de negentiende eeuw, was men vooral verbaasd over hoe er zonder moralistisch vingertje over seks geschreven werd.

‘De derde sekse’

Een heel hoofdstuk wijdt de Kamasutra aan wat zij de ‘derde sekse’ noemt: homoseksuele mannen.

Volgens het boek heb je ze in twee soorten. De vrouwelijke, die in kleding en gedrag net doen alsof ze vrouw zijn en zich meestal ophouden als courtisane. En de mannelijke, die zich gewoon als man gedragen. Zij doen het meestal in het geheim, bijvoorbeeld in een badhuis. Vervolgens wordt in detail orale seks uitgelegd.

Vrouwenliefde

Men vermoedt dat vrouwen in India hun eigen werelden kenden waar geen man aan te pas kwam. In de Kamasutra komen levendige passages voor over lesbische intimiteiten. Vrije en onafhankelijke vrouwen die weigeren te trouwen kunnen namelijk ook aan hun seksuele trekken komen zonder van een man gebruik te maken.

Verder onderzoek:

Wat zegt het hindoeïsme over homoseksualiteit?

Artikel in Trouw over homoseksualiteit en hindoeïsme in Nederland

Homoseksualiteit binnen het Hindoeïsme

'Super de Boer Hindoeïsme'?

Homo Hindoe op FunX

Respect2Love

Malaica

Tekst Kamasutra (in het Engels)

Kama sutra figures on Kajuharo Temple

Kamasutra standjes toegelicht met plaatjes van hetero's

Homobieb

Wil je meer weten over dit onderwerp, dan kun je terecht bij de homobieb (IHLIA). Stel hier je vraag

De liefde van keizer Hadrianus

Keizer Hadrianus is zo verliefd op zijn vriend Antinoüs dat hij na diens dood zelfs een ster naar hem laat noemen.

Keizer Hadrianus

Als Hadrianus in 76 n. Chr. Keizer wordt, is het Romeinse Rijk bijna op het hoogtepunt van zijn macht. Hadrianus kiest er voor om in plaats van gebiedsuitbreiding juist de grenzen van het Rijk te versterken en te consolideren. Om ervoor te zorgen dat de boel op orde blijft, reist hij jarenlang door zijn Rijk om te kijken hoe het er overal voor staat. In Engeland laat hij een stenen grens bouwen tegen de Schotten en dwars door Europa een muur tegen de Germanen.

Griekse cultuurfan

Hadrianus werd door tijdgenoten ook wel Graeculus genoemd, wat ‘Griekje’ betekent. Hadrianus was een enorme fan van de Griekse cultuur, kende de filosofen en sprak liever Grieks dan Latijn. Hij was een begenadigd redenaar en schreef. Opvallend was dat hij zijn baard liet staan, wat in Rome tot die tijd zeer ongebruikelijk was.

In Athene liet hij een enorme tempel bouwen voor de oppergod Zeus en hij kalefaterde een hele rits gebouwen in Rome op, waaronder het Pantheon. Ook stichtte hij een instituut voor hoger onderwijs en kunst, het Athenaeum.

Antinoüs

Hoewel Hadrianus getrouwd was, had hij weinig belangstelling voor zijn vrouw Vibia Sabina. Het was een gearrangeerd huwelijk geweest met politieke motieven. Hadrianus tolereerde het overigens niet dat zijn vrouw met andere mannen ging. Hijzelf had wel liefdesgeschiedenissen, de opvallendste met de Griekse jongeman Antinoüs.

Er is veel gespeculeerd over hoe ver de liefde van de keizer voor deze fysiek zeer aantrekkelijke jongen ging. Maar toen Antinoüs in 130 n. Chr. tijdens een boottocht over de Nijl in het water viel en verdronk, was Hadrianus ontroostbaar. Hij dompelde het hele Rijk in een diepe rouw en liet overal beelden van de jongen neerzetten.

Hadrianus verklaarde Antinoüs  tot god en bij de plek van het ongeval stichtte hij een nieuwe stad, Antinoöpolis. Ook liet Hadrianus een tempel voor zijn geliefde bouwen in Rome en een obelisk oprichten. Zelfs een ster werd naar de jongen vernoemd. De relatie had in totaal zeven jaar geduurd.

Verder onderzoek:

Alles over Antinoüs

Beeld Antinoüs geveild voor bijna 24 miljoen dollar

Frans liedje over Antinoüs

Youtube: Hadrians Wall

Youtube: Hadrian, building the wall

Youtube: Hadrian, an emperor's love

ZDF documentaire over de Limes

Nog een ZDF documentaire over de Limes

Hadrianus op Berts geschiedeniswebsite 

Homobieb

Wil je meer weten over dit onderwerp, dan kun je terecht bij de homobieb (IHLIA). Stel hier je vraag

Romeinse keizergoden

De meeste Romeinse keizers hadden liefdesgeschiedenissen met mannen. Sommige trouwden zelfs met hun man.

Keizertijd

Na de moord op Julius Ceasar in 44 v. Chr. begon de relatieve rust van het Keizerrijk Rome. Voorheen was Rome zo'n 5 eeuwen republiek geweest. Het rijk besloeg naast vrijwel het hele Middellandse Zeegebied ook grote stukken Europa, tot bij ons aan toe. Na een lange strijd om de macht kwam in 27 v. Chr. Augustus als alleenheerser aan de macht. De tijd van de keizers was begonnen.

'Correct' liefdesleven

In zijn werk ‘De geschiedenis van de neergang en val van het Romeinse Rijk’ merkt de achttiende-eeuwse historicus Edward Gibbon op dat ‘van de eerste vijftien keizers alleen Claudius’ liefdesleven correct was’. Met andere woorden: alle veertien andere keizers zagen hun liefdesleven breder dan alleen maar met vrouwen naar bed te gaan.

Nero

Keizer Nero (54 – 68) vermoorde zijn eerste vrouw en na de dood van zijn tweede trouwde hij met een man, Sporus, een slaaf die hij eerst liet castreren en vervolgens als een keizerin liet kleden en behandelen. Dit huwelijksfeest werd door het hele Romeinse Rijk gevierd. 

Men vermoedt dat huwelijken tussen mannen niet uitzonderlijk waren. Aan dit gebruik werd op 16 december 342 een eind gemaakt door de (christelijke) keizers Constantius II en Constans die een wet uitvaardigden waarin huwelijken tussen twee mannen verboden werd.

Heliogabadus

Ook keizer Heliogabalus (218 – 222) trouwde met een man, Zotica, een atleet uit Smyrna. Hoe dat huwelijk is afgelopen weten we niet, maar wat we wel weten is dat Heliogabalus de meest stabiele relatie had met Hierocles, een blonde slaaf die voor de keizer meedeed aan het wagenrennen.

Volgens de Romeinse geschiedschrijver Herodianus schiep keizer Heliogabalus er genoegen in als men hem ‘de minnares, de vrouw, de koningin van Hierocles’ noemde.

Ook schijnt Heliogabalus een grote som geld ter beschikking gesteld te hebben voor de arts die hem vrouwelijke geslachtsdelen zou kunnen aanmeten. Veel historici in onze tijd gaan er dan ook vanuit dat deze keizer waarschijnlijk transgender was.

Verder onderzoek:

Wikilijst van Romeinse keizers

Berts geschiedeniswebsite

Leven in de tijd van het Romeinse Keizerrijk

Wiki over het Forum Romana

Uitgebreide Engelse site over Rome

Virtuele tour door het antieke Rome

BBC Ancient Rome The Rise and Fall of an Empire: Nero

History Channel: de laatste dagen van Nero

Podcast over Heliogabalus

De hele tekst van 'De Berg Van Licht' van Couperus, gebaseerd op het leven van Heliogabalus uit 1906

Homobieb


Wil je meer weten over dit onderwerp, dan kun je terecht bij de homobieb (IHLIA). Stel hier je vraag.

Alexander de Grote verovert de wereld

Alexander III wordt na de dood van zijn vader Philippos II op zijn twintigste koning van Macedonië. Samen met zijn beste vriend Hephaestion verovert hij de wereld.

De veroveraar

Vrijwel onmiddellijk na zijn kroning begint Alexander met het veroveren van de toen bekende wereld. Hij rukt op naar wat in die tijd Perzië heette en verslaat het Persische Rijk in een reeks veldslagen. Op het toppunt van zijn macht beslaat het Macedonische Rijk heel Griekenland, Egypte en het hele gebied tussen Turkije en India.

Als hij India wil veroveren, komen zijn soldaten in opstand. Die waren al acht jaar niet meer thuis geweest. Alexander trekt met zijn leger terug naar de door hem nieuw benoemde hoofdstad van zijn machtige rijk, Babylon, waar hij een maand voor zijn 33ste verjaardag sterft.

De liefde van zijn leven

Hoewel hij tijdens zijn korte leven drie keer met een vrouw trouwt, is zijn jeugdvriend Hephaestion de liefde van zijn leven. Ze kennen elkaar al vanaf heel jong en blijven de rest van hun leven onafscheidelijk. Tijdens de veroveringstochten is Hephaestion Alexanders rechterhand.

Als Hephaestion in 324 voor Christus sterft is Alexander ontroostbaar. Er wordt ook wel gezegd dat Alexander de wil om te leven na het sterven van zijn vriend heeft opgegeven. Alexander sterft minder dan een jaar later dan zijn geliefde.

Mythevorming

Al tijdens zijn leven wordt Alexander als een god gezien, maar na zijn dood wordt hij pas echt legendarisch en aanbeden. Hij heeft dan ook veel nagelaten voor latere generaties. Zo heeft hij steden gesticht waarvan Alexandrië in Egypte de bekendste is. Oorlogsdeskundigen bestuderen nog steeds de strategieën van zijn veldslagen. En de oude culturen van de Grieken en Perzen waren voor altijd veranderd.

Moderne verering

In de moderne Republiek Macedonië is hij onlangs nog geëerd met een fontein op het centrale plein van de hoofdstad Skopje. Een enorm bronzen standbeeld van Alexander op zijn favoriete paard torent hoog boven het plein uit.

Over Alexanders liefdesleven hebben de Macedoniërs en de Grieken het liever niet. Daarom moest Oliver Stone, die een film maakte over het leven van Alexander de Grote, voor de scènes in Griekenland uitwijken naar Marokko toen bekend werd dat de liefde tussen de Macedonische held en zijn jeugdvriend één van de verhaallijnen zou zijn.

Verder onderzoek:

Absolute Facts: Alexander de Grote

Berts geschiedeniswebsite

Stel dat: Alexander de Grote verloren had

Zeer uitgebreide site over het leven van Alexander de Grote

Alexander the Great (BBC Documentary)

The True Story of Alexander the Great

De film Alexander

De fontein met het beeld van Alexander in Skopje

Homobieb


Wil je meer weten over dit onderwerp, dan kun je terecht bij de homobieb (IHLIA). Stel hier je vraag

Het legendarische elitekorps De Heilige Schare van Thebe

De Heilige Schare van Thebe was het elite korps van het leger van de stadsstaat Thebe. Het bestond uit 150 mannenparen.

Thebe

Het antieke Griekenland bestond uit een verzameling van stadsstaten waarvan Sparta en Athene de belangrijkste waren. De stad Thebe komt voor in een aantal Griekse sagen. De Oedipus mythe, over een zoon die zijn vader doodt en zijn moeder trouwt, net zoals het Orakel van Delphi had voorspeld, speelt zich hier bijvoorbeeld af.

Onoverwinnelijk

Het elitekorps van Thebe bestond uit 150 mannenparen, zoals wel vaker gebruikelijk in het antieke Griekenland bestonden deze paren steeds uit een leerling en een mentor. De gedachte was dat als twee mannen veel van elkaar hielden dat ze harder zouden vechten.

In het geval van de Heilige Schare ging die gedachte zeker op. In de veertig jaar dat ze bestonden zorgden ze ervoor dat veldslagen tegen Sparta, een stadsstaat bekend om zijn keiharde soldaten, gewonnen werden.

Samen ten onder

Pas toen het Macedonische leger van Alexander de Grote en zijn vader Filippos II Griekenland veroverden, verloor dit elite korps en werden ze tijdens de slag bij Chaeronea in de pan gehakt.

De overlevering vertelt dat de 300 man zich weigerden over te geven en tot de laatste man bleven vechten. Filippos II had veel respect voor deze dappere krijgers en liet ze samen begraven in een massagraf.

De stenen leeuw

Op de plek van het graf vonden archeologen in de negentiende eeuw 254 skeletten in zeven rijen. De 5,5 meter hoge stenen leeuw die de inwoners van Thebe destijds als eerbetoon op het graf hadden geplaatst is later gerestaureerd en weer teruggezet.

Homobieb

Wil je meer weten over dit onderwerp, dan kun je terecht bij de homobieb (IHLIA). Stel hier je vraag

Verhalen vertellen in het Symposium – 380 v. Chr

In het boek Symposium van Plato zijn een aantal Atheners op een soort afterparty waar ze elkaar vermaken met lofredes op Eros, de god van de liefde.

Athene

Het bijzondere aan het Symposium is dat we een kijkje krijgen in de gedachtewereld van de oude Grieken wat de liefde tussen mannen betreft.

Athene was een echte mannenmaatschappij, wat betekende dat vrouwen vrijwel niets te zeggen hadden. Het was gewoon dat jongens, zodra ze in de pubertijd kwamen, werden opgevoed door volwassen mannen. Scholen zoals we die nu kennen bestonden toen nog niet. Op die manier leerden jongens alles wat ze moesten weten van hun begeleider. Zo ontstonden ook liefdesrelaties tussen leerling en mentor. Dit wordt pederastie genoemd.

Bolle wezens

Het meest geciteerde verhaal uit het Symposium wordt verteld door de komediedichter Aristophanes. Zijn lofrede op de liefde is de mythe dat lang geleden mensen per tweetal met hun ruggen aan elkaar verbonden waren. Mensen waren enigszins bolle wezens met twee hoofden, vier armen en vier benen. Je had ze in drie soorten: volledig mannelijk, volledig vrouwelijk en androgyn, bestaande uit een man en een vrouw. Nadat de goden bang waren geworden dat deze wezens machtiger zouden worden dan hen, besloot de oppergod Zeus ze door midden te snijden. Sindsdien zijn mensen op zoek naar hun wederhelft.

Socrates

De schrijver Plato was een student van Socrates die tegenwoordig als één van de grondleggers wordt beschouwd van de Westerse filosofie. Onder het motto ‘ik weet dat ik niets weet’ voerde Socrates eindeloos gesprekken met zijn stadsgenoten om tot inzicht en kennis te komen. Vrijwel alles wat we nu weten over Socrates, zijn methodes en ideeën kennen we doordat Plato veel over hem heeft geschreven en hem als personage heeft opgevoerd in zijn boeken. Zodoende weten we niet precies welke ideeën nu eigenlijk van Socrates afstammen en welke van Plato.

Zo ook in het Symposium. Plato laat Socrates uitleggen dat het hoogst haalbare in de liefde het verwerven van kennis is. Liefde zelf is niet wijs en niet mooi, maar is eerder het verlangen naar wijsheid en schoonheid.  Uiteindelijk is het doel van de liefde, volgens Socrates, om na een lang proces van onthechting van het lichamelijke en persoonlijke, contact te maken met de goddelijke wereld van wijsheid en schoonheid.

Onmiddellijk na het betoog van Socrates laat Plato de lezer kennis maken  met de jonge, zeer goeduitziende en dronken Alcibiades, die verklaart verliefd op Socrates te zijn, en klaagt dat Socrates geen seks met hem wil.

Verder onderzoek:

Hoewel bijna 2.400 jaar oud, is Symposium nog goed te lezen. Hier vind je een redelijk goeie (in ieder geval gratis) vertaling.

Biografie van Plato

Alles over filosofie: Plato

Filosofen: Plato

Wiki: Platonische liefde

Plato op de Encyclopedia channel

Franse animatie van het verhaal van Aristophanes

Biografie van Socrates op Filosofie.nl

Wat is een Socratisch gesprek?

Socrates op de Encyclopedia channel

Homobieb

Wil je meer weten over dit onderwerp, dan kun je terecht bij de homobieb (IHLIA). Stel hier je vraag

Liefde van de afgesneden mouw. China

De oude Chinezen vonden het niet raar als twee mannen van elkaar hielden, zeker niet als één van de twee een hogere maatschappelijke positie had.

Chinese cultuur

Zelf spreken de Chinezen van '5000 jaar geschiedenis en 7000 jaar cultuur'. Het is dan ook één van de oudste culturen ter wereld.

In de periode voordat China een keizerrijk (221 v. Chr.) werd, bestond China uit verschillende vorstendommen en staten. Homoseksualiteit was niet iets bijzonders, zeker niet aan de hoven.

In het oude China bestond een veelvoud van relatievarianten tussen mannen naast relaties tussen man en vrouw. Als regel lijkt te gelden dat zolang een man zijn verplichting nakomt om voor nakomelingen te zorgen, hij kan doen waar hij zin in heeft.

De koets en de perzik

Uit de Zhou dynastie (1046 – 256 v. Chr.) komt het volgende verhaal:

Ling, de hertog van Wei, heeft zijn hart verloren aan de mooie hoveling Mizi Xia. Als Mizi Xia de koets van de hertog gebruikt om zijn zieke moeder te bezoeken, wordt Mizi Xia geprezen door Ling, hoewel het persoonlijk gebruik van de koets door iemand anders dan de hertog streng verboden is.

In een ander verhaal biedt Mizi Xia Ling een half opgegeten perzik aan, wat in principe een belediging betekende voor de hertog. Maar daarentegen neemt de hertog de perzik aan en eet hem smakelijk op terwijl hij zich gedachten maakt over hoe toegewijd zijn favoriete hoveling wel niet is.

Liefde van de gedeelde perzik werd één van de metaforen voor liefde tussen mannen in China.

Afgesneden mouw

Een andere, meer gebruikte metafoor die gebruikt wordt voor de mannenliefde is ‘Afgesneden mouw’. Deze beeldspraak komt uit de Han dynastie rond het jaar 0. Keizer Ai en zijn favoriet Dong Xian liggen te slapen. Als keizer Ai wil opstaan blijkt dat Dong Xian op zijn mouw ligt. Omdat de keizer hem niet wil storen in zijn slaap pakt hij een mes en snijdt de mouw van zijn hemd af. Als andere hovelingen vragen waar de mouw van de keizer gebleven is, zijn ze zo ontroerd door het gebaar van de keizer dat er een nieuwe modetrend ontstond aan het hof. ‘Afgesneden mouw’ werd de gangbare term voor mannenliefde in de literatuur.

Homoseksualiteit was eeuwenlang geen enkel probleem in China. Vooral tijdens de Ming dynastie (1368 – 1644) was er een bloeiende homoseksuele cultuur. Er verschenen boeken over homogeschiedenis in China, er werden toneelstukken geschreven en opgevoerd met een homo, lesbo of biseksueel thema of hoofdpersonage en in de zuidelijke provincie Fujian was het niet ongebruikelijk dat twee mannen een soort van huwelijk met elkaar aangingen.

Heropvoedkampen

Sinds 1690 liep de tolerantie voor liefde tussen mensen met hetzelfde geslacht steeds meer achteruit. In eerste plaats omdat er meer op familieleven werd geconcentreerd, later omdat Chinese heersers vonden dat ze achterliepen bij het westen en nadat China communistisch werd in 1949 werd homoseksualiteit afgekeurd. Mao vond homoseksualiteit een teken van burgerlijke decadentie en stuurde homo’s naar heropvoedkampen waar ze werden afgebeuld.

Het is pas sinds een paar jaar dat homoseksualiteit meer in de openheid komt in China.

Verder onderzoek:

Homosexuality in China (Wiki)

Chinees Actie Netwerk Smile 4 Gay

Interview met een Nederlands-Chinees homokoppel

Artikel over homoseksualiteit in het China van nu 

Artikel Parool over Shanghai Pride

Artikel NRC over Chinees homopaar dat wil trouwen

Filmpje van een trouwerij gone wrong

Filmpje over een populaire gaybar in Beijing

Reportage over de eerste Mr. Gay verkiezingen in China

Een homo-organisatie in China

Homobieb

Wil je meer weten over dit onderwerp, dan kun je terecht bij de homobieb (IHLIA). Stel hier je vraag

Seks in de Republiek Rome

In Rome tijdens de republiek was het een schande je over te geven aan passieve homoseks. 

Pater Familias

Hoewel de liefdesrelaties tussen mannen en jongens (pederastie) werden afgedaan als een slechte Griekse gewoonte en waarschijnlijk zelfs verboden was in de eerste eeuwen van de Republiek, ging het de Romeinen er later, toen de Griekse cultuur mode was, in hun seksuele moraal niet zozeer om of men seks met mannen of vrouwen had, maar om rang en stand.

In een maatschappij die verdeeld was in vrije burgers en slaven, hadden de vrije burgers het voor het zeggen, en dan in het bijzonder de ‘Pater Familias’ ofwel de man die aan het hoofd van de huishouding stond. Zijn wil was wet en hij kon seksueel doen waar hij zin in had.

Seks als plezier

Belangrijk wel was voor de Romeinen hoe de rollen tijdens de seksuele daad verdeeld waren. Een man hoorde actief te zijn en een vrouw passief. Als dit rollenpatroon werd doorbroken en bekend werd, dan had de man of vrouw in kwestie een groot probleem. In 149 voor Christus trad er zelfs een wet in werking, de Lex Scantinia, die het mannen verbood de passieve partner te zijn. Mogelijke straf: de dood.

Toch zijn er aanwijzingen dat men zich weinig van dit verbod aantrok en dat de straf slechts zelden werd voltrokken. De seksuele mores van de Romeinen lieten zich niet zo gemakkelijk beperken. Seks was vooral plezier maken. Maar mocht bekend worden dat je als man vrijwillig de passieve rol op je had genomen, dan kon je reputatie behoorlijk beschadigd worden.

Koningin van Bithynië

Van Julius Ceasar werd bijvoorbeeld gezegd dat hij in zijn tijd als ambassadeur bij het hof van koning Nicomedes van Bithynië de passieve geliefde was van deze koning. De bijnaam ‘Koningin van Bithynië’ zou de rest van zijn politieke leven door zijn rivalen worden gebruikt.

Verder onderzoek:

Geschiedenis van de Republiek Rome

Nog meer geschiedenis van de Republiek Rome

Recentie NRC over boeken die gaan over de ondergang van de Republiek Rome

Documentaire over de Republiek Rome

Trailer van de TV serie Rome van HBO

Documentaire over het leven van Julius Ceasar

Film over het leven van Julius Ceasar

Homobieb

Wil je meer weten over dit onderwerp, dan kun je terecht bij de homobieb (IHLIA). Stel hier je vraag

Sappho dicht over de vrouwenliefde

De dichteres Sappho schreef regelmatig over de intimiteit en gevoelens tussen vrouwen, wat haar de naam gaf van vrouwen te houden.

Lesbos

Het Griekse eiland Lesbos, net voor de kust van Turkije was in 2008 in opspraak omdat 3 bewoners een rechtszaak aanspanden tegen de Griekse homo en lesbo beweging. Hun klacht was dat vrouwelijke inwoners van Lesbos zich schaamden om te vertellen waar ze vandaan kwamen omdat het woord lesbo (of lesbienne, of lesbisch) naar hun eiland verwijst.

Dat vrouwen die van vrouwen houden zich tegenwoordig lesbo noemen komt door de dichteres Sappho die omstreeks 630 voor Christus op het eiland is geboren. In het antieke Griekenland was ze beroemd om haar hartstochtelijke poëzie in heldere, expressieve taal. Ze was de belangrijkste dichteres tot ver na haar tijd. Haar specialiteit waren godenhymnes en liefdespoëzie. Regelmatig schreef ze over de intimiteit en gevoelens tussen vrouwen, wat haar de naam gaf van vrouwen te houden.

Leven en werk

Veel is er niet bekend over Sappho. We weten dat ze afstamt van een aristocratische familie en na een staatsgreep op het eiland moest vluchten naar Syracuse op Sicilië. Een paar jaar later was de kust weer veilig en keerde ze terug. Sommige bronnen hebben het erover dat ze getrouwd was en zelfmoord heeft gepleegd. Andere bronnen spreken over een soort meisjesinternaat waar Sappho les zou hebben gegeven. Maar aan al deze bronnen wordt getwijfeld.

Dat ze veel heeft geschreven weten we omdat volgens de index van de bibliotheek van Alexandrië negen boeken met haar werk hebben gestaan. Maar na de neergang van deze fameuze bibliotheek, die de grootste was in zijn tijd, is er niet veel van Sappho’s teksten bewaard gebleven. Vermoed wordt dat maar 7% van haar hele oeuvre onze tijd heeft gehaald. Zo heel nu en dan worden er nog fragmenten van haar werk gevonden.

Vakantie op Lesbos

Maar de fascinatie voor de vrouw die in haar eigen tijd en in de eeuwen na haar dood werd aanbeden om haar taal, is in de moderne tijd nieuw leven ingeblazen. Het overgebleven werk (een stuk of tien gedichten en zo’n 200 losse fragmenten) is ook in het Nederlands vertaald. De belangstelling van lesbo’s uit de hele wereld voor het werk en het leven van Sappho is groot en het Griekse eiland Lesbos is voor veel vrouwen een populair vakantieoord geworden.

Verder onderzoek:

Een paar gedichten van Sappho

Kunst en Cultuur: Sappho

Een website geweid aan Sappho

Een gezongen gedicht van Sappho

Een Engelstalige website over alles Sappho

Lesbos startpagina

Artikel Telegraaf over de rechtzaak van de inwoners van Lesbos

Filmpje over Lesbos

Vakantiefilmpje van twee meiden op Lesbos

Homobieb

Wil je meer weten over dit onderwerp, dan kun je terecht bij de homobieb (IHLIA). Stel hier je vraag

De bijzondere vriendschap van David en Jonatan

Door de eeuwen heen is er veel gespeculeerd over de bijzondere vriendschap die David en Jonatan in de Bijbel voor elkaar voelen.

Veel van de verhalen in de Bijbel zijn overleveringen en hoewel men denkt dat de historische persoon David echt heeft bestaan, hebben archeologen weinig tot niets over hem kunnen ontdekken. De gedachte van veel wetenschappers is dan ook dat dit verhaal een mythe is.

Volgens de overlevering was David de tweede koning van het joodse volk en regeerde waarschijnlijk van 1010 v. Chr. tot 970 v. Chr. Jonathan was de oudste zoon van de eerste koning, Saul.

Jonatan

Nadat David tijdens een veldslag de reusachtige Filistijn Goliath doodt met een slinger (een soort katapult) wordt David uitgenodigd bij koning Saul. Daar ontmoeten David en Jonathan elkaar voor het eerst en Jonathan is zo onder de indruk dat ‘Jonathan, die David zo lief had als zijn eigen leven, vriendschap met hem sloot: hij deed zijn mantel af en gaf die aan David. Ook gaf hij hem zijn uitrusting, tot en met zijn zwaard, zijn boog en zijn koppelriem.’

Als koning Saul het gevoel begint te krijgen dat David wel eens de ambitie zou kunnen hebben om hem op te volgen, beraamt hij plannen om David uit de weg te ruimen. Jonatan komt daarachter, en, hoewel zelf de logische opvolger van zijn vader, helpt hij zijn geliefde vriend David onderduiken in de woestijn.

Als later Jonatan omkomt tijdens een veldslag, waar ook zijn vader en twee van zijn broers het leven laten, is David in diepe rouw en zegt over Jonatan: ‘Je was mijn broeder, en mijn beste vriend. Jouw liefde was mij dierbaar, meer dan die van vrouwen.’

Zonde

Hoewel een homoseksuele relatie tussen David en Jonatan pure speculatie is op grond van teksten waarvan we niet zeker weten of die echt gebeurd zijn, hebben christelijke homo’s zich door de eeuwen heen kunnen troosten met dit hartverwarmende verhaal. Homoseksuele liefde, of beter gezegd, de homoseksuele daad was de afgelopen eeuwen in Europa streng verboden, mede door de invloed van de kerk. 

Verder onderzoek:

Het begin van het verhaal over David en Jonatan vind je in boek 1 Samuël 18

Een bijbelstudie over het leven van David

Artikel Reformatorisch Dagblad: een vriendschap als die van David en Jonatan

Gay Christians over de liefde tussen David en Jonathan

Meer speculatie over de band tussen David en Jonatan

Youtube: a new day with Jesus, David and Jonathan

Youtube: homosexuality and the bible

Youtube: starwars LEGO, David and Jonathan

Wil je meer weten over dit onderwerp, dan kun je terecht bij de homobieb (IHLIA). Stel hier je vraag

Het heldenepos Gilgamesj

In een Assyrisch heldenepos maken de goden een vriend voor Gilgamesj, Enkidoe, van wie hij gaat houden als was het zijn vrouw.

Kleitabletten

Als de Britse archeoloog Austen Henry Layard in 1853 n. Chr. tijdens opgravingen in de oude bibliotheek van Ninevé, de oude hoofdstad van Assyrië, een stel kleitabletten vindt, heeft hij wel het idee dat hij iets bijzonders had opgegraven, maar wist hij nog niet dat op die kleitabletten één van de oudste literaire verhalen stond van de mensheid.

In het oude Assyrië gebruikte men in plaats van pen en papier (of toestenbord en scherm) klei om op te schrijven. Met inkervingen. Dit wordt ook wel spijkerschrift genoemd. Het verhaal op de kleitabletten die in Ninevé worden gevonden was opgesteld in het Akkadisch, een inmiddels uitgestorven taal, wat vertalingen moeilijk maakte. Maar uiteindelijk is het wetenschappers gelukt om het spijkerschrift te ontcijferen en kunnen we tegenwoordig het verhaal van Gilgamesj lezen.

Uruk

De Gilgamesj is het heldenepos over de legendarische koning van Uruk, Gilgamesj, die omstreeks 2620 v.Chr. leefde. In het verhaal is Gilgamesj tweederde god en éénderde mens, fysiek erg sterk en behoorlijk wreed naar zijn eigen bevolking. Deze bevolking vraagt de goden om hulp en de goden reageren door een man te scheppen die Gilgamesj’ gelijke is, Enkidoe.

Voordat ze met elkaar kennismaken heeft Gilgamesj al voorspellende dromen over Enkidoe. Een ster en een bijl vallen uit de hemel voor zijn voeten. Zijn moeder verklaart de dromen als dat Gilgamesj kennis zal maken met iemand die hij zal liefhebben als was het zijn vrouw.

Als Enkidoe en Gilgamesj elkaar ontmoeten ontstaat er een gevecht die geen van beide mannen wint. Ze worden inderdaad beste vrienden en gaan op avontuur naar het Cederwoud. Na wat omzwervingen en belevenissen laten de goden Enkidoe sterven. Gilgamesj is ontroostbaar en vervolgens bang om zelf te sterven. Hij gaat op zoek naar onsterfelijkheid, maar vindt die uiteindelijk niet.

Mannenliefde

Uit onderzoek naar de oude culturen in wat we nu Irak noemen, blijkt dat de mannenliefde niet ongewoon was. Het was gewoon één van de manieren waarop men liefhad. Ook lijkt seks tussen mannen een rol te hebben gespeeld bij religieuze rituelen.

Verder onderzoek:

Wiki over het Gilgamesj-epos

Berts geschiedeniswebsite over de Gilgamesj

Gespeculeer over het verband tussen de grote zondvloed uit de Bijbel en het Gilgamesj-epos

Homosexuality in the Ancient Near East, beyond Egypt

Het hele verhaal naverteld in het Nederlands

Één van de vertalingen van de Gilgamesj (met boekverlagen en recenties) in het Nederlands

Homobieb


Wil je meer weten over dit onderwerp, dan kun je terecht bij de homobieb (IHLIA). Stel hier je vraag